Między profanacją a artyzmem

Wczoraj w Poznaniu zakończył się III Festiwal Hoffmannowski
Polsko-Niemiecki Festiwal Operowy.

Ernst Theodor Amadeus - pierwszy z romantyków - pisarz, krytyk muzyczny, kompozytor, dyrygent, pianista, skrzypek, malarz - tworzył, inspirował, kierunkował. Mnogość talentów i zainteresowań zapewne przeszkodziła w osiągnięciu doskonałości i sławy w jednej z uprawianych dziedzin. Nie potrafił się zdecydować, ograniczyć,,, Ale dzięki temu kreował fundamenty intelektualne i artystyczne, na których rozwinęły się myśl i sztuka XIX wieku.

Epizod pretekstem

A wszystko zaczęło się w Poznaniu, w latach 1800-1802. Tutaj po raz pierwszy wykonane zostały jego utwory muzyczne, tutaj powstały pierwsze próby literackie, stąd za karykatury wysokich urzędników i oficerów przeniesiono go karnie do Płocka (potem do Warszawy, gdzie m.in. zainspirował Towarzystwo Muzyczne i premiery polskie symfonii Beethovena).

Poznański epizod był krótki, ale znaczący w kształtowaniu osobowości młodego artysty (warto dodać, że również został ozdobiony małżeństwem z panną Marianną Teklą Trzcińską). A do ostatnich lat nawet w leksykonach niewiele o nim pisano. Dobrze więc się stało, że z inicjatywy niemieckich i polskich środowisk prawniczych (E.T.A. był też prawnikiem) i kulturalnych epizod ten stał się pretekstem dla festiwalowej wymiany polsko- niemieckich wartości i osiągnięć muzycznych, szczególnie operowych. Temat to o wielkich możliwościach poznawczych i twórczych. Wbrew pozorom istnieją w nim białe plamy.

Kontrowersyjna inauguracja

Jak choćby „Faust” Antoniego księcia Radziwiłła, pierwsze i jedyne akceptowane przez samego Goethego, opracowanie muzyczne jego arcydzieła, określane przez XIX-wiecznych recenzentów jako „polskie w charakterze”, a w ojczyźnie kompozytora (jak zwykle) niedocenione i zapomniane. Ono to zainaugurowało III Festiwal Hoffmannowski Polsko-Niemiecki Festiwal Operowy, w bardzo niestety kontrowersyjnej inscenizacji, która w ocenie bardziej drażliwych odbiorców mogła zahaczać o profanację i poezji, i muzyki. Ale mimo wszystko było to odsłonięcie cząstki naszej kultury muzycznej. Inną „nowością z przeszłości” była bardzo interesująca i barwna opowieść o życiu i twórczości Hoffmanna, prowadzona przez Rainera Lewandowskiego (dyrektora Teatru im. E.T.A. Hoffmanna w Bambergu), inscenizowana przez aktora, ozdobiona przeźroczami i fragmentami muzyki. Duettina i Canzonetty patrona Festiwalu zabrzmiały również 12 IV, śpiewane przez solistów poznańskiego Teatru Wielkiego,

Niemiecka doskonałość

W bogatym programie udział strony niemieckiej był znacznie skromniejszy, ale za to bezdyskusyjny w płaszczyźnie artystycznej. I tak, wydarzeniem stał się Wagnerowski „Holender tułacz” ( w wersji z 1841 r.), wykonany (13 IV) na scenie poznańskiej przez solistów i zespoły Opery w Chemnitz. Był to spektakl, stojący we wszystkich swoich płaszczyznach artystycznych (i technicznych!) na najwyższym poziomie. Oby takich wydarzeń w następnych festiwalach było więcej Nigdy natomiast niech się nie powtórzą wrażenia, podobne do tych, jakie wywołał występ Opery Śląskiej (z „Tannhauserem” Wagnera) - niezbędna tu litościwa kurtyna milczenia i zapomnienia.