Czy mieszkańcy Leszna byli antysemitami? Inaczej o wielokulturowej tradycji Leszna - nowy film Rafała Kotomskiego

Mieszkańcy Leszna bardzo chętnie mówią o Janie Jonstonie, Janie Metzigu czy Janie Amosie Komeńskim, wielkich uczonych, którzy tutaj pracowali i żyli, zaś miasto uznawane jest za miasto tolerancji.

Ale to tylko część prawdy, w latach 30, gdy w Lesznie mieszkało już tylko kilkuset Żydów, wydawany był dwutygodnik „Osa", który w podtytule miał napis: „Dwutygodnik poświęcony walce z żydostwem". Rasistowską gazetę założono, gdy za zachodnią granicą działał już obóz koncentracyjny w Dachau, i po Nocy kryształowej, czyli pogromie Żydów w Niemczech w 1938 roku.

Cały czas jest tak, że trochę od tematu żydowskiego uciekamy. Leszno nie było miastem, które Niemcy nazywali Judenstraat, bo przed wybuchem wojny miasto zasiedlało może 200 leszczynian pochodzenia żydowskiego. Ta niepamięć jest bolesna, bo pozostawili po sobie całą dzielnicę, pozostawili po sobie synagogę - dzisiaj muzeum. Ta synagoga stoi w połowie drogi pomiędzy ratuszem, a pałacem Sułkowskich, kiedyś siedzibą Leszczyńskich. Synagoga nie została wybudowana gdzieś na obrzeżach miasta, a w samym centrum Leszna, w jego sercu. Było widać, że Żydzi nie wstydzili się swojej świątyni. Nie mogli się wstydzić, bo w 18 wieku stanowili połowę mieszkańców Leszna - mówił Rafał Kotomski, autor filmu „Napis. Stan pamięci, stan niepamięci”.

Dziennikarz podkreśla, że film nie jest historią leszczyńskich Żydów, opowiadającą o tym skąd przybyli i czym się zajmowali.

„Napis. Stan pamięci, stan niepamięci” jest o tym, co dzisiaj wiemy o leszczyńskich Żydach, jak o nich pamiętamy i nie pamiętamy, i jak usiłujemy o nich zapomnieć - dodał Rafał Kotomski.

Tytułowy antyżydowski napis namalowany w latach dziewięćdziesiątych na frontowej ścianie kamienicy przy ulicy Narutowicza ciągle jest widoczny i prawie nikomu nie przeszkadza.